ابزارهای ناکارآمد آمریکا برای قطعنامه احتمالی سوم
آمریکا در مجموعه اقداماتی که در طول دورههای گذشته برای اعمال فشار بر ایران در سازمان ملل در پیش گرفته، تاکتیکهای مختلف سیاسی، دیپلماتیک، نظامی، اقتصادی و رسانهای را به کار بسته است.
همواره با نزدیک شدن زمان چانهزنیها در سازمان ملل درباره ایران، واشنگتن تلاش هماهنگ و همزمانی برای ایجاد فضای ضدایرانی در سطح بینالمللی و یا کاهش موضع محکم ایران در پایبندی به حقوق مسلم خود در پیش گرفته است.
صرفنظر از اقدامات بلندمدت و راهبردهای واشنگتن برای آینده خود در منطقه، برخی از تاکتیکهای میان مدت و یا موردی از سوی واشنگتن به صورت فشار تدریجی و فزاینده در پیش گرفته میشود که در حوزههای مختلف نظامی، سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و رسانهای است.
واشنگتن در هنگام قطعنامه اول در ماه دسامبر ۲۰۰۶ برخی از این راهبردهای دیپلماتیک و رسانهای را به کار گرفت که در قطعنامه دوم دامنه آن را به تهدیدهای اقتصادی، سیاسی و نظامی در کنار هیاهوی رسانهای گسترش داد. اما این روزها شاهد به اوج رسیدن همه این راهبردها با نزدیک شدن به قطعنامه احتمالی سوم هستیم که میتوان گفت در همه ابعاد مذکور شکل تازهای به خود گرفته است.
● ابزار نظامی
کارشناسان نظامی و سیاسی با اشاره به اعزام دو ناو هواپیمابر و ناوگان همراه آن به خلیج فارس در بحبوحه چانهزنیهای سیاسی و دیپلماتیک سوم در شورای امنیت سازمان ملل درباره ایران، آن را به مثاله هیاهویی دانستهاند که سپاهیان در جنگهای قدیم با فریاد و یا کوفتن بر سپرها و ادوات جنگی خود راه میانداختند تا به قولی اعتماد به نفس سربازان حریف را کسب کنند.
از دیدگاه نظامی نیز تحرکات اخیر آمریکا در منطقه از دستور بوش برای اقدام علیه آن دسته از کسانی که عوامل ایران در عراق یاد میشوند گرفته تا آرایش نیروی دریایی آمریکا در منطقه و افزایش شمار نظامیان این کشور در منطقه نیز شاید به تنگ کردن عرصه نظامی بر ایران قلمداد شود اما از آنجایی که خود آمریکایی نیز در تیررس ایران در آبهای خلیج و یا پایگاههای عراق و افغانستان قرار میگیرند و امکان واکنش قدرتمند تهران به حمله احتمالی آنها وجود دارد، میتوان گفت اهرم نظامی ضعیفترین اهرم ممکن در میان دیگر ابزارهایی است که آمریکا تلاش کرده با به کار بستن آن همزمان با مباحث دیپلماتیک در سازمان ملل، ابتکار عمل را از ایران بگیرد.
افزایش اظهارات درباره حمله احتمالی به ایران در روزهای اخیر و مباحثی در میان کشورهای منطقه و یا کنگره مانند اظهارات وزیر دفاع کویت درباره این که این کشور اجازه استفاده از خاکش علیه تهران را نمیدهد و یا سخنان هشدار دهنده سناتور دموکرات "هری رید" درباره پیامدهای حمله احتمالی به ایران را میتوان تاکتیک رسانهای و هیاهوی نظامی آمریکا قبل از نشست مهم گروه ۱+۵ و شورای امنیت درباره قطعنامه سوم یاد کرد.
گرفتن امتیاز چانهزنی برای مذاکرات احتمالی میان تهران و واشنگتن درباره برنامه هستهای ایران از دیگر اهداف تحولات واشنگتن در منطقه بوده است؛ با این حال مذاکراتی که چندی پیش در بغداد میان تهران و واشنگتن درباره مسایل عراق انجام شد فضای لازم برای مذاکرات آتی میان دو طرف درباره دیگر مسایل را میسر کرده است.
● ابزار اقتصادی
فشارهای اقتصادی همواره در طول دوره حیات انقلاب اسلامی از سوی آمریکا مطرح بوده اما واشنگتن تلاش کرده به تحریمهای یکجانبه خود جنبه بینالمللی بخشیده و با وجود مشکلات و مقاومتهای کشورهایی که منافعی در ایران دارند و یا به انرژی ایران نیاز دارند، آنها را به این راه وادارد.
تنگکردن عرصه مبادلات بانکی و اقتصادی در ماههای اخیر چه با استفاده از ابزار سازمان ملل و یا دیگر ابزارها و چانهزنیهای دیپلماتیک با کشورهای همپیمان در کنار دیگر محدودیتهای اقتصادی بر نهادهای اقتصادی کشورمان از دیگر راهبردهای آمریکا برای تشدید فشارها طی فاصله زمانی تصویب هر یک از قطعنامهها بوده است.
اقدامات وزارت خزانهداری و وزارت انرژی آمریکا برای واداشتن بانکها و یا شرکتهای دیگر کشورها برای تجارت در ایران و یا سرمایهگذاری در بخش انرژی کشورمان راهبرد دیگری است که با نزدیک شدن به قطعنامه سوم تشدید شده است.
● ابزار دیپلماتیک
سفرهای بسیار زیاد مقامات وزارت امور خارجه آمریکا از کاندولیزا رایس گرفته تا نیکلاس برنز، معاون وی در امور سیاسی و امنیت بینالمللی که از وی به عنوان گماشته واشنگتن در امور ایران نیز یاد میشود و برگزاری کنفرانسها و نشستهای آنها درباره مسئله هستهای ایران در طول دو دوره گذشته در سازمان ملل و یا در طول دوره قطعنامه سوم همواره به شدت وجود داشته و خواهد داشت. این جنبه از راهبرد آمریکا را میتوان برای همه این سه دوره در یک سطح دانست البته تلاشهای واشنگتن در دو دوره اول برای همراه کردن چین و روسیه علیه ایران بیشتر از دو دوره دیگر به نظر میرسد.
● ابزار سیاسی
ایجاد فضای پرتنش سیاسی و طرح مسایل داخلی ایران و اموری که به عنوان مسئله داخلی کشورمان مربوط میشود نیز راهکاری بوده که آمریکا از آن غافل نمانده و اظهارات مداخله جویانه مقامات آمریکایی و در راس آنها جرج بوش برای آزادی اتباع ایرانی مقیم آمریکا از جمله هاله اسفندیاری که به جاسوسی علیه ایران متهم شده و موارد مشابه از این نوع مداخلهها در این زمینه جای میگیرد.
● ابزار رسانهای
راهبردی که هیچگاه در طول دورههای گذشته تا دوره اخیر فشارها بر ایران از یاد مقامات آمریکایی نرفته، استفاده از ابزار رسانهای و جنجالآفرینی تبلیغاتی ضدایران بوده و همواره رسم واشنگتن در طول دوره نشستهای حساس درباره ایران چه در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی و چه نشستهای سازمان ملل این جنبه رسانهای تقویت میشود.
تحلیلها و گزارشهای ضد ایرانی در رسانههای غربی نیز با نزدیک شدن به این نشستها همواره تقویت میشود از این رو باید انتظار داشت که در این دوره نیز این رسم شکسته نشود.